Produkty rolne – koniec z przewagą kontraktową w handlu

Rząd przygotował nową wizję handlu produktami rolnymi. Proponuje nowe narzędzia, które skutecznie mają zablokować praktyki nieuczciwie wykorzystujące przewagę kontraktową przez nabywców produktów rolnych i spożywczych lub dostawców tych produktów.

Publikacja: 08.03.2021 15:18

Produkty rolne – koniec z przewagą kontraktową w handlu

Foto: Rząd bierze się za handel produktami rolnymi i spożywczymi. Źródło: Adobe Stock

Rząd przygotował projekt ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Ma on na celu wdrożenie do krajowego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/633 z 17 kwietnia 2019 r. w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach między przedsiębiorcami w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych. Zastąpi ona obowiązującą ustawę o takiej samej nazwie. Projektowana ustawa dotyczy:

  • 100 tys. handlowców zajmujących się obrotem produktami rolnymi lub spożywczymi,
  • 16 tys. przetwórców zajmujących się wytwarzaniem produktów rolnych lub spożywczych lub napojów oraz
  • 940 tys. producentów rolnych sprzedających surowce rolne na rynek.

Państwa członkowskie muszą opublikować i przyjąć krajowe przepisy wprowadzające dyrektywę do 1 maja 2021 r., a ich obowiązywanie ma się rozpocząć najpóźniej 1 listopada 2021 r.

Produkty rolne – jakie będą nowości?

W projekcie ustawy przewidziano wiele zmian. Wśród nich są nowe definicje, co w praktyce znaczy zmianę zakresów podmiotowych, jak i przedmiotowych. I tak rozszerzono definicję produktów rolnych i spożywczych. Projekt stanowi, że są to produkty wymienione w załączniku I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, a także produkty niewymienione w tym załączniku, ale przetworzone z przeznaczeniem do spożycia z wykorzystaniem produktów wymienionych w tym załączniku. W praktyce znaczy to, że nowa definicja obejmuje m.in.: pasze, zwierzęta żywe, nasiona i owoce oleiste będące przedmiotem produkcji rolników.

CZYTAJ TEŻ: Czeska „ustawa żywieniowa” poczeka. To dobra wiadomość dla polskiej spożywki

Nowa definicję przyjęto także dla nabywcy, którym według projektu jest przedsiębiorca lub podmiot, o którym mowa w art. 4 ustawy z 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych, który bezpośrednio lub pośrednio nabywa od dostawcy produkty rolne lub spożywcze.

Inaczej zdefiniowano nieuczciwe praktyki. W projekcie w sumie jest ich wymienionych 17, gdzie 11 praktyk jest bezwzględnie zakazanych, a 6 praktyk jest dozwolonych pod warunkiem, że zostały one wprost wymienione w umowie pomiędzy stronami (nabywcą i dostawcą produktów) i uznane przez obie strony za dozwolone.

Praktyki bezwzględnie zakazane

W myśl art. 8 ust. 1 projektu ustawy praktyki bezwzględnie zakazane to:

  1. Dokonanie przez nabywcę zapłaty dostawcy po terminie, po 30 dniach, od uzgodnionego okresu zakończenia dostaw, lub od dnia ustalenia kwoty do zapłaty za ten okres dostarczania produktów, albo od dnia, w którym produkty rolne lub spożywcze zostały dostarczone.
  2. Anulowanie przez nabywcę zamówienia przed upływem 30 dni przed przewidywanym terminem dostarczenia produktów rolnych lub spożywczych, które ze względu na swoją naturę lub właściwości są produktami łatwo psującymi się i nie nadają się do spożycia lub przetworzenia przed upływem 30 dni od ich zebrania, wyprodukowania lub przetworzenia.
  3. Jednostronna zmiana przez nabywcę warunków umowy w zakresie częstotliwości, sposobu realizacji, miejsca, terminu lub wielkości dostarczania produktów rolnych lub spożywczych lub pojedynczego dostarczenia produktów rolnych lub spożywczych, standardów jakości produktów rolnych lub spożywczych, warunków płatności lub cen, lub w odniesieniu do świadczenia usług oraz wykonywania czynności.
  4. Obniżanie należności z tytułu dostarczenia produktów rolnych lub spożywczych po ich przyjęciu przez nabywcę w całości albo w umówionej części, w szczególności na skutek żądania udzielenia rabatu.
  5. Ustalanie terminów zapłaty za dostarczone produkty rolne lub spożywcze z naruszeniem przepisów ustawy z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.
  6. Żądanie przez nabywcę od dostawcy płatności niezwiązanych ze sprzedażą produktów rolnych lub spożywczych.
  7. Żądanie przez nabywcę od dostawcy zapłaty za pogorszenie się stanu lub utratę produktów rolnych lub spożywczych, do których doszło w obiektach nabywcy lub po przejściu własności produktów na nabywcę z przyczyn niezawinionych przez dostawcę.
  8. Odmowa przez nabywcę pisemnego potwierdzenia warunków umowy obowiązujących między nabywcą a dostawcą, o których pisemne potwierdzenie zwrócił się dostawca, chyba że umowa dotyczy produktów, które mają być dostarczone przez członka wskazanego w ustawie jednego z podmiotów.
  9. Bezprawne pozyskiwanie, wykorzystywanie lub ujawnianie przez nabywcę tajemnic przedsiębiorstwa dostawcy w rozumieniu art. 11 ust. 2 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
  10. Grożenie podjęciem handlowych działań odwetowych lub podejmowanie takich działań przeciwko dostawcy, jeżeli ten korzysta z praw przysługujących mu na mocy umowy lub przepisów prawa.
  11. Żądanie od dostawcy rekompensaty kosztów rozpatrzenia skarg konsumentów związanych ze sprzedażą produktów rolnych lub spożywczych dostawcy, dotyczących przypadków, które wystąpiły mimo braku winy ze strony dostawcy.

Ponadto, projekt ustawy na nowo określa czym jest znacząca dysproporcja w potencjale ekonomicznym, w przypadku praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową, stosowanych przez nabywcę względem dostawcy i odwrotnie.

CZYTAJ TEŻ: Kontrola jakości żywności po nowemu. Czego się dowiemy?

W ustawie przewidziano procedurę dobrowolnego poddania się karze pieniężnej. W przypadku wyrażenia zgody przez stronę do dobrowolne poddanie się karze, jej wysokość może być obniżona nie więcej niż o 50 proc. w stosunku do kary, jaka zostałaby nałożona, gdyby strona nie poddała się dobrowolnie karze.

Produkty rolne – organ właściwy dla nieuczciwych praktyk

Zgodnie z projektem organem właściwym w sprawach związanych z praktykami nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową będzie – tak jak obecnie – prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Może on zlecić Inspekcji Handlowej (IH) przeprowadzenie kontroli lub realizację innych zadań należących do zakresu jego działania w sprawach praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową.

Projektodawca czyli minister rolnictwa i rozwoju wsi, podkreślił, że choć tego rodzaju praktyka dotyczy stosunków cywilnoprawnych, to w projekcie ustawy zastrzegł dla prezesa UOKiK kontrolę z urzędu. W projekcie więc zapisano, że postępowanie w sprawie praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową wszczyna się z urzędu, które może być poprzedzone postępowaniem wyjaśniającym.

CZYTAJ TEŻ: Polska żywność – czas na wartość dodaną

Ponadto, w projekcie zapisano, że prezes UOKiK, jeżeli uzna, że przemawia za tym interes publiczny, przedstawia sądowi istotny dla sprawy pogląd w sprawach dotyczących stosowania praktyk mogących stanowić nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej przez dostawców wobec nabywców lub przez nabywców wobec dostawców.

Jak złożyć skargę?

Projekt jasno stanowi, że każdy może zgłosić prezesowi UOKiK pisemnie lub elektronicznie (na elektroniczną skrzynkę podawczą UOKiK) zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową.

W zawiadomieniu należy:

  1. wskazać podmiot, któremu jest zarzucane stosowanie praktyki nieuczciwie wykorzystującej przewagę kontraktową;
  2. opisać stan faktyczny będącego podstawą zawiadomienia;
  3. uprawdopodobnić naruszenie przepisów ustawy;
  4. wskazać zakres informacji nie podlegających ujawnieniu w toku postępowania;
  5. podać dane identyfikujące zgłaszającego zawiadomienie.

Jednocześnie w projekcie ustawy zapisano, że dane identyfikujące zgłaszającego zawiadomienie, dostawcy lub nabywcy, dotkniętego praktyką nieuczciwie wykorzystującą przewagę kontraktową oraz wszelkie informacje, których ujawnienie będzie szkodliwe dla interesu zgłaszającego zawiadomienie, dostawcy lub nabywcy, nie podlegają ujawnieniu stronom postępowania na żadnym jego etapie.

CZYTAJ TEŻ: Promocja żywności – te dziedziny i te rynki mają dać zyski w 2021 r.

Postępowanie w sprawie praktyki nieuczciwie wykorzystującej przewagę kontraktową albo zostaje przeprowadzone i kończy się wyciągnięciem sankcji przewidzianych w ustawie albo zostaje umorzone.

Projekt przewiduje paletę kar, jakie może nałożyć w drodze decyzji prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Główna kara pieniężna może być w wysokości nie większej niż 3 proc. obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok wszczęcia postępowania w sprawie nałożenia kary, jeżeli dostawca albo nabywca, choćby nieumyślnie, dopuścił się naruszenia zakazów określonych w ustawie.

Rząd przygotował projekt ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Ma on na celu wdrożenie do krajowego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/633 z 17 kwietnia 2019 r. w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach między przedsiębiorcami w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych. Zastąpi ona obowiązującą ustawę o takiej samej nazwie. Projektowana ustawa dotyczy:

Państwa członkowskie muszą opublikować i przyjąć krajowe przepisy wprowadzające dyrektywę do 1 maja 2021 r., a ich obowiązywanie ma się rozpocząć najpóźniej 1 listopada 2021 r.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Materiał Partnera
Wskaźnik Zdrowia Organizacji docenia Wartę
Materiał Promocyjny
Zaufanie i wartość reputacji w partnerstwach biznesowych – nadchodzi Przemysł 4.0
Materiał partnera
Eksperci z SAPERE dołączyli do EY
Materiał Promocyjny
AI w szkoleniach językowych dla pracowników
Materiał partnera
Rozgrywka o fotel lidera w produkcji żywności zrównoważonej już trwa