UOKiK chce ukrócić nieuczciwe praktyki w handlu poza lokalem firmy

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta przygotował projekt zmian w prawie, które mają poprawić reguły handlu prowadzonego przez przedsiębiorców poza lokalami ich firm.

Publikacja: 23.06.2021 10:27

UOKiK chce ukrócić nieuczciwe praktyki w handlu poza lokalem firmy

Foto: Jeden z problemów wskazanych przez UOKiK to fakt, że telemarketerzy często nie uprzedzają klientów, że spotkanie będzie miało charakter handlowy, a na pokazach sprzedawane są np. garnki – zwykle po cenach znacznie wyższych niż rynkowe. Źródło: Adobe Stock

Komisja Europejska (KE) w ramach programu sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT) dokonała oceny funkcjonowania przepisów prawa konsumenckiego oraz przeprowadziła ocenę dyrektywy 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów. W rezultacie Komisja zidentyfikowała następujące problemy:

  • brak przejrzystości usług i ofert proponowanych konsumentom korzystającym z internetowych platform handlowych;
  • niedostateczne dopasowanie instrumentów ochrony konsumenta do dynamicznie rozwijających się usług cyfrowych z uwzględnieniem „bezpłatnych” usług cyfrowych, tj. usług świadczonych w zamian za dane osobowe, a nie za zapłatę ceny w pieniądzu;
  • nadmierna regulacja niektórych obowiązków informacyjnych przedsiębiorców;
  • brak precyzyjnych wytycznych dotyczących postępowania organów ochrony konsumenta w odniesieniu do produktów o podwójnej jakości;
  • brak skutecznych, odstraszających i bardziej proporcjonalnych sankcji za naruszenia unijnych przepisów w dziedzinie ochrony konsumentów oraz w niektórych państwach członkowskich brak indywidualnych środków prawnych w sytuacji, gdy konsument zostanie poszkodowany przez nieuczciwe praktyki handlowe.

Wyniki te przyczyniły się do zmian w unijnym prawie. Przyjęta dyrektywę zwaną Omnibus, czyli dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/2161 z 27 listopada 2019 roku zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta. Zgodnie z nią wszystkie państwa członkowskie mają czas do 28 listopada 2021 r. na dokonanie stosownych zmian w krajowym ustawodawstwie, gdyż nowe przepisy mają wejść w życie od 28 maja 2022 r.

Zła „szczególna okazja”

Dyrektywa Omnibus stała się powodem do przygotowania przez prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta (UOKiK) projektu ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw. Zaproponowane regulacje są zgodne z tym, co stwierdziła Komisja Europejska wskazując kierunek zmian. Jednak to nie wszystko.

W ocenie prezesa UOKiK na polskim rynku przy sprzedaży poza lokalem mają miejsce praktyki handlowe, które naruszają polskie prawo. Przykładowo telemarketerzy często nie uprzedzają klientów, że spotkanie będzie miało charakter handlowy, a na pokazach sprzedaje się np. garnki, pościel, urządzenia do masażu, maty, odkurzacze, abonamenty medyczne – zwykle po cenach znacznie wyższych niż rynkowe. Ponadto, i konsumenci i organy administracji nie posiadają odpowiednich instrumentów prawnych, które chroniłyby kupujących, a organom pozwoliły skutecznie eliminować z obrotu prawno-gospodarczego niektóre umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa.

CZYTAJ TEŻ: Polski Ład – ile stracą przedsiębiorcy? Policzyliśmy

Chodzi przede wszystkim o sprzedaż prowadzoną np. na pokazach, wycieczkach, czy w trakcie badań i według schematu tzw. „szczególnej okazji” oraz sprzedaży door-to-door lub skierowanej do osób starszych, głównie emerytów, którzy mają stałe źródło dochodów i tym samym łatwo uzyskują finansowanie swoich zakupów kredytem konsumenckim, zaciąganym przy okazji zakupu towaru lub usługi na pokazie. Według UOKiK sprawa jest poważna. Na tego rodzaju sprzedaż do Urzędu wpływa rocznie około 600 skarg. A to i tak nie odzwierciedla faktycznego problemu, bo w ocenie Urzędu zgłoszenia te, to zaledwie 20 proc. rzeczywistej liczby przypadków.

– Od lat walczymy z przedsiębiorcami stosującymi nieuczciwe praktyki rynkowe na pokazach. Regularnie ostrzegamy również konsumentów przed pułapkami czyhającymi na pokazach i edukujemy ich na temat przysługujących im praw. Widzimy jednak, że potrzeba także zmian prawnych, które w systemowy sposób wyeliminują z rynku dużą część nieprawidłowości i ochronią konsumentów, szczególnie seniorów, przed nieuczciwymi praktykami – tłumaczy Tomasz Chróstny, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta.

Jakie zmiany proponuje UOKiK?

Projekt zmian dotyczy czterech ustaw. Główne zmiany są wprowadzane do ustawy o prawach konsumenta oraz ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom handlowym. Z kolei w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów zmiany mają charakter korekcyjny. Jak podkreśla prezes UOKiK zmiany mają na celu zapewnienie większej przejrzystości konsumentom korzystającym z internetowych platform handlowych, rozszerzenie ochrony konsumentów na umowy obejmujące usługi cyfrowe, w tym usługi cyfrowe dostarczane w zamian za dane osobowe bez konieczności zapłaty ceny. Projekt przewiduje też usunięcie niektórych obciążeń nałożonych na przedsiębiorców np. obowiązku podawania w adresie przedsiębiorcy numer faksu.

CZYTAJ TEŻ: Składka zdrowotna – samozatrudnieni jednak z ryczałtową?

W celu wyeliminowania nieuczciwych praktyk rynkowych mających miejsce podczas sprzedaży poza lokalem, szczególnie zaadresowanych wobec seniorów, prezes UOKiK, proponuje cztery ważne zmiany legislacyjne:

  1. Zakaz świadczenia usług finansowych podczas pokazów czy wycieczek. Obecnie często konsumenci są namawiani, a nawet zmuszani podczas takich spotkań do zaciągnięcia pożyczek na zakup prezentowanych produktów albo kupna ich na raty. Konsumenci często nawet nie są świadomi, że zawierają takie umowy, bo podpisują je wśród wielu innych dokumentów. Zgodnie z proponowanymi przepisami umowa o świadczenie usług finansowych zawarta podczas pokazu czy wycieczki byłaby nieważna z mocy prawa.
  2. Zakaz przyjmowania płatności przed upływem terminu na odstąpienie od umowy zawartej poza lokalem. Pozwoli to skutecznie ograniczyć ryzyko strat finansowych po stronie konsumentów i umożliwi im podjęcie świadomej decyzji o zakupie. Często organizator pokazu nie informuje uczestników, że mogą odstąpić od umowy w ciągu 14 dni, a nawet, jeśli to zrobią, to trudno im odzyskać pieniądze.
  3. Prawo do odstąpienia od niektórych umów o świadczenie usług zdrowotnych zawieranych poza lokalem lub na odległość. Chodzi przede wszystkim o umowy dotyczące tzw. abonamentów czy pakietów medycznych, które są często sprzedawane na pokazach. Wartość takich pakietów, to czasem nawet kilkanaście tysięcy złotych, co jest znacznym wydatkiem, szczególnie dla osób starszych.
  4. Zakaz sprzedaży wyrobów medycznych poza lokalem firmy. Tego typu produkty np. maty rehabilitacyjne czy urządzenia do magnetoterapii, często wątpliwej jakości i po zawyżonych cenach, są regularnie oferowane podczas pokazów handlowych. Wprowadzenie zakazu ich sprzedaży pozwoli na skuteczną ochronę konsumentów, zwłaszcza seniorów, do których organizatorzy pokazów kierują tę ofertę.

W ocenie prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta tego rodzaju zmiany spowodują systemową eliminację z rynku dużej liczby nieuczciwych praktyk.

Komisja Europejska (KE) w ramach programu sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT) dokonała oceny funkcjonowania przepisów prawa konsumenckiego oraz przeprowadziła ocenę dyrektywy 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów. W rezultacie Komisja zidentyfikowała następujące problemy:

Wyniki te przyczyniły się do zmian w unijnym prawie. Przyjęta dyrektywę zwaną Omnibus, czyli dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/2161 z 27 listopada 2019 roku zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta. Zgodnie z nią wszystkie państwa członkowskie mają czas do 28 listopada 2021 r. na dokonanie stosownych zmian w krajowym ustawodawstwie, gdyż nowe przepisy mają wejść w życie od 28 maja 2022 r.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Materiał Partnera
Wskaźnik Zdrowia Organizacji docenia Wartę
Materiał Promocyjny
Zaufanie i wartość reputacji w partnerstwach biznesowych – nadchodzi Przemysł 4.0
Materiał partnera
Eksperci z SAPERE dołączyli do EY
Materiał Promocyjny
AI w szkoleniach językowych dla pracowników
Materiał partnera
Rozgrywka o fotel lidera w produkcji żywności zrównoważonej już trwa