Kredyt kupiecki – o czym warto wiedzieć?

Ma to znaczenie szczególnie teraz w okresie pandemii koronawirusa, której konsekwencje zachwiały finansami wielu firm.

Czym jest kredyt kupiecki?

Najprościej mówiąc, kredyt kupiecki to kredyt krótkoterminowy, udzielany przez przedsiębiorcę – dostawcę towaru lub usług – współpracującemu z nim przedsiębiorcy – odbiorcy towaru lub usług.

Kredyt kupiecki jest formą zgody sprzedającego na otrzymanie zapłaty za towar bądź wykonaną usługę po terminie dostawy. Nie wymaga szczególnej formy prawnej. Może zostać potwierdzony umową, ustalonymi warunkami czy terminem płatności. Wyróżniamy kredyt odbiorcy oraz najpopularniejszy – kredyt dostawcy.

Kredyt odbiorcy to zaliczka na towar, który nie został jeszcze dostarczony lub usługę, która nie została jeszcze wykonana. Ta forma kredytu kupieckiego stosowana jest przede wszystkim w przypadku bardzo kosztownych towarów, których dostawca sam nie byłby w stanie bez środków z zaliczki pozyskać.

Kredyt dostawcy, jak wskazuje sama nazwa, udzielany jest przez dostawcę towarów lub usług ich odbiorcy. Polega na odroczeniu terminu płatności, czy to poprzez wystawienie faktury z odroczonym terminem płatności, czy umowę pisemną lub ustną.

CZYTAJ TEŻ: Umorzenie egzekucji – jakie są skutki dla wierzyciela?

Celem udzielania kredytów kupieckich jest przede wszystkim pozyskiwanie nowych klientów – z uwagi na korzystne warunki umów i finansowanie – oraz zapobieganie zaciąganiu oprocentowanych pożyczek w bankach – jest alternatywą dla kredytów i pożyczek bankowych.

Kredyt kupiecki jest jedną z bardziej atrakcyjnych form finansowania działalności gospodarczej – najczęściej oferowany jest bezpłatnie, firmy nie ponoszą kosztów odsetkowych. Jest to szczególnie korzystne dla początkujących przedsiębiorców, którzy nie mają zdolności kredytowej.

Kredyt kupiecki a kredyt bankowy

Na czym polega przewaga kredytu kupieckiego nad tym z banku? Strony umowy – np. właściciele dwóch firm – samodzielnie określają warunki kredytu. Zapisy umowy mogą konstruować we własnym zakresie. Częstym zjawiskiem jest całkowita rezygnacja z podpisywania umowy. Przyjmuje się praktykę polegającą na wystawieniu faktury z odroczonym terminem płatności. Takie rozwiązanie charakteryzuje ogromna wygoda.

Kredyt kupiecki jest także konkurencyjny wobec kredytów bankowych pod względem kosztowym. Wielu ekspertów określa go mianem najtańszego kredytu: kupujący nie musi angażować swoich własnych środków ani uruchamiać kredytów obrotowych. Przez pewien okres może dysponować środkami finansowymi sprzedawcy bądź utworzyć fundusz rezerwowy, który zagwarantuje zachowanie płynności finansowej przez firmę.

Limit i okres kupiecki

Okres, na który zawiera się kredyt kupiecki, zależy od kilku czynników: branży, w której działają podmioty zawierające umowę, rodzaju sprzedawanych towarów oraz ich ceny. Okres kredytu kupieckiego określa się w toku negocjacji pomiędzy kupującym a sprzedającym, czyli dwoma osobami prowadzącymi działalność gospodarczą. W wielu przypadkach okres kupiecki wynosi tylko kilka dni. Jednak zazwyczaj oscyluje wokół 14-30 dni.

Często występującym z kredytem kupieckim dodatkowym instrumentem, jest skonto czyli rabat. Jak wykorzystanie tego instrumentu wygląda w praktyce?

CZYTAJ TEŻ: Zaliczka a zadatek – jaka jest różnica i kiedy ma znaczenie?

Nabywca towaru lub usługi może przy podpisywaniu umowy wybrać jedno z dwóch dostępnych rozwiązań: płatność za towar w gotówce bądź innej formie oraz rabat lub odroczona płatność – czyli kredyt kupiecki – w której rabatu już nie będzie.

Uzyskanie skonta nie jest decyzją nabywcy towaru. Rabat uzależniony jest tylko i wyłącznie od dobrej woli sprzedającego, czyli wierzyciela. To sprzedawca weryfikuje wiarygodność finansową kupującego i określa zasady, na jakich udzieli mu kredytu kupieckiego.

Kredyt kupiecki, a ryzyko sprzedającego

Sprzedający to strona umowy, która zawsze ponosi ryzyko. Jak pokazuje praktyka stosowania kredytów kupieckich, przedsiębiorcy udzielają ich tylko tym firmom, co do których mają pełne zaufanie potwierdzone długotrwałą współpracą. Kredyt kupiecki jest dedykowany w szczególności tym kontrahentom, co do których nie ma się żadnych wątpliwości, że spłacą swoje zobowiązanie w odpowiednim terminie określonym jasno w umowie.

W przypadku kredytów kupieckich udzielanych kontrahentom, z którymi nigdy wcześniej nie mieliśmy okazji współpracować, poza weryfikacją takiego kontrahenta przed udzieleniem kredytu, istnieje szereg dodatkowych zabezpieczeń płatności odroczonej. Sprzedawca przy podpisywaniu umowy może zażądać od swojego kontrahenta, aby w dokumencie znalazły się zapisy o konsekwencjach braku terminowej spłaty – karnych odsetkach za zwłokę, wekslach in blanco czy zastawie bądź gwarancji bankowej.

Jak zapobiec zatorom płatniczym?

Przedsiębiorcy, którzy udzielają kredytów kupieckich mogą skorzystać z wielu narzędzi, które zminimalizują ryzyko pojawienia się zatoru płatniczego. Wśród nich m.in.:

dokładna weryfikacja kontrahenta przed rozpoczęciem współpracy – m.in. wywiad gospodarczy,
podpisywanie umów, w których znajdują się zapisy o dodatkowych zabezpieczeniach,
ubezpieczenie kredytu kupieckiego,
właściwe zarządzanie należnościami np. monitoring kredytu oraz płatności – dzięki któremu można szybko reagować na nawet jednodniowe opóźnienia w spłacie zobowiązania,

Ubezpieczenie kredytu kupieckiego

Zabezpieczeniem płatności odroczonych, szczególnie w przypadku większych transakcji, może być ubezpieczenie kredytu kupieckiego. Ubezpieczenie umożliwi ochronę przed upadłością bądź zatorami płatniczymi.

W zależności od tego, jakie są zapisy ogólnych warunków ubezpieczeń, ubezpieczenie kredytu kupieckiego może zagwarantować przedsiębiorcy nie tylko odszkodowanie w momencie, gdy nie dostanie środków od kontrahenta, ale także inne usługi dodatkowe. Taką usługą dodatkową może być np. pomoc dla firmy w realizowaniu działań windykacyjnych wobec dłużnika.

CZYTAJ TEŻ: Kaucja w obrocie gospodarczym – czy jest kosztem?

Z ubezpieczenia w większości korzystają duże i średnie firmy działające na polskim rynku. Niestety, dla mniejszych firm, ubezpieczenie należności może okazać się zbyt kosztowne, stąd też należy pamiętać o innych formach.

Zarządzanie należnościami

Przedsiębiorca, niezależnie od wielkości firmy, może podjąć współpracę z zewnętrzną firmą specjalizującą się w zarządzaniu należnościami. Kompleksowa usługa może obejmować monitorowanie płatności, windykację polubowną i sądową. Kompleksowość pozwala przede wszystkim zaoszczędzić czas i pieniądze na wdrażanie kolejnych podmiotów.

Narzędzia/ procesy wspierające zarządzanie należnościami to m.in.:

Monitoring płatności: jeżeli przedsiębiorca planuje lub wprowadził już kredyt kupiecki, czyli sprzedaje towar czy usługę z odroczonym terminem płatności, powinien systematycznie monitorować spływ należności i kontrolować poziom wykorzystania przyznanego limitu. Firmy oferujące usługę monitoringu płatności mają własne procedury, które gwarantują systematycznie kontrolowanie należności powierzonej bazy klientów. Regularny monitoring należności pozwala na ocenę moralności płatniczej kontrahenta i na tej podstawie wprowadzenia ewentualnych zmian w warunkach udzielania kredytu kupieckiego.

Windykacja polubowna: celem windykacji polubownej jest odzyskanie należności w maksymalnie krótkim okresie przy wykorzystaniu najbardziej efektywnych narzędzi. W ramach windykacji polubownej dzwoni się telefoniczne do dłużnika, wysyła się mu wezwania do zapłaty, zawiera się ugody i porozumienia. Windykacji polubownej może towarzyszyć kontakt osobisty w postaci windykacji terenowej, upublicznienie danych o zadłużeniu przedsiębiorstwa na giełdach długów lub w biurach informacji gospodarczej.
Windykacja sądowa: czynności w postępowaniu sądowym obejmują dobór właściwej strategii procesowej, sporządzanie stosownych pism procesowych, udział w rozprawach sądowych i dokonywanie innych czynności przewidzianych w przepisach prawa, a następnie egzekwowanie ich na podstawie tytułu wykonawczego w procesie egzekucji komorniczej.

Należy pamiętać, że im więcej czasu upłynie od terminu zapłaty wyznaczonego na fakturze, tym mniejsze są szanse na odzyskanie należności. Dlatego istotne, aby proces odzyskiwania należności rozpocząć jak najszybciej.

CZYTAJ TEŻ: Próbki i prezenty w świetle przepisów ustawy o podatku VAT

Przedsiębiorcy bardziej niż w poprzednich latach powinni uświadomić sobie potrzebę odpowiedzialnego, profesjonalnego podejścia do zarządzania należnościami, uświadomić sobie negatywne konsekwencje związane z nieterminowym regulowaniem należności przez kontrahentów. Przez spowolnienie gospodarcze spowodowane pandemią, kancelarie prawne, firmy windykacyjne, zyskały nowych klientów, którzy zauważyli profesjonalizm firm zewnętrznych, a przede wszystkim dostrzegli znaczenie właściwego zarządzania wierzytelnościami.

Autorem tekstu jest Bogusław Gębarowski z Kancelarii Radców Prawnych Ryszewski Szubierajski Sp. k. Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita”.