Dla wielu firm, zakup specjalistycznej infrastruktury badawczej nie będzie opłacalny. Infrastruktura byłaby wykorzystana jednorazowo przy rozwoju lub testowaniu nowego produktu, a do jej wdrożenia i eksploatacji niezbędna byłaby wiedza specjalistów, umiejętności obsługi i interpretacji uzyskanych rezultatów. Pojawia się więc atrakcyjny potencjał do współpracy przedsiębiorstw z instytucjami naukowymi, które posiadają potrzebne urządzenia i zatrudniają kompetentnych naukowców. Firmy zwykle nie wiedzą jednak, gdzie znaleźć odpowiednią infrastrukturę, a naukowcy - jak poszukiwać partnerów komercyjnych i jak zorganizować współpracę, polegającą na udostępnieniu infrastruktury. I właśnie tymi wyzwaniami zainteresował się Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, opracowując metodykę komercjalizacji infrastruktury badawczej i pomagając instytucjom naukowym nawiązać relacje z partnerami branżowymi w ramach inicjatywy EIT Food Research Infrastructure Network.
Prof. Krzysztof Klincewicz i dr Mansour Esmaeil Zaei z Wydziału Zarządzania UW przeanalizowali dane o inwestycjach w infrastrukturę badawczą uczelni i instytutów w Polsce i Czechach. W latach 2007-2013, finansowanie z funduszy strukturalnych UE na budowę i rozwój infrastruktury badawczej pozyskało aż 61 polskich uczelni. Uczelnie otrzymały łącznie ponad 11,45 miliardów złotych czyli ok. 2,85 mld EUR (po średnim kursie z analizowanego okresu). Dla porównania, w tym samym okresie w Republice Czeskiej 18 uczelni otrzymało łącznie ok. 3,15 mld EUR z funduszy UE na infrastrukturę badawczą. Czeski rząd zdecydował więc o przeznaczeniu na infrastrukturę badawczą uczelni o 10,7% więcej środków niż Polska, dystrybuując je wśród znacznie mniejszej liczby uczelni, a pojedyncza polska uczelnia otrzymała średnio tylko 26,64% środków na inwestycje w infrastrukturę badawczą przyznanych uczelniom czeskim (CZ: 175,38 mln EUR średnio na uczelnię, PL: 46,73 mln EUR na uczelnię). Oprócz uczelni, finansowane z funduszy strukturalnych UE inwestycje w infrastrukturę badawczą otrzymało w Polsce 49 instytutów, w tym 21 instytutów Polskiej Akademii Nauk i 4 instytuty należące obecnie do Sieci Badawczej Łukasiewicz, łącznie pozyskując 2,98 mld zł (ok. 0,74 mld EUR, średnio ok. 15,13 mln EUR na instytut). Skala inwestycji w infrastrukturę badawczą polskiej nauki okazała się znikoma w porównaniu ze środkami przeznaczanymi nawet przez mniejsze kraje takie jak Republika Czeska, ale łączne zainwestowane środki są znaczące, a kosztowna aparatura wymaga dalszych, znaczących nakładów eksploatacyjnych. Polskie instytucje naukowe spodziewają się pozytywnych zmian w kolejnej perspektywie finansowej UE 2021-2027, jednak na efekty planowanych inwestycji trzeba będzie poczekać kilka lat. Badacze z Wydziału Zarządzania UW przyjrzeli się za to efektom inwestycji w infrastrukturę badawczą, zrealizowanych w latach 2007-2013, analizując zgłoszenia patentowe, publikacje naukowe oraz przejawy współpracy nauki z biznesem takie jak współwłasność patentów czy współpraca autorska przy publikacjach. Nie udało się dostarczyć statystycznych dowodów na zależność pomiędzy inwestycjami a intensyfikacją współpracy uczelni z przedsiębiorstwami, choć inwestycje przyczyniły się do poprawy potencjału badawczego, możliwości współpracy naukowej, zaangażowania w projekty badawcze oraz wzrostu liczby publikacji.
Same inwestycje w nowoczesne laboratoria i kosztowną aparaturę badawczą nie są więc gwarancją sukcesu. Oprócz finansów, potrzebne są: kompetencje naukowe, specjalistyczna wiedza dotycząca komercjalizacji i marketingu naukowego, jak również motywacja naukowców do podejmowania współpracy badawczo-rozwojowej z przemysłem. Właśnie na tych zagadnieniach skupia się koordynowany przez Wydział Zarządzania UW projekt EIT Food PSRAL, finansowany z programu ramowego Unii Europejskiej Horyzont Europa. Jak wyjaśnia kierujący projektem prof. Krzysztof Klincewicz, „opracowaliśmy unikatową metodykę RIN (Research Infrastructure Network), wspierającą instytucje naukowe w odkrywaniu własnych przewag naukowych i najcenniejszych elementów infrastruktury badawczej, które mogą być wykorzystane we współpracy z firmami. RIN koncentruje się na infrastrukturze przydatnej dla sektora rolno-spożywczego, w tym: wyposażeniu laboratoriów zajmujących się badaniami rolniczymi, weterynaryjnymi, technologiami żywności i naukami o zdrowiu. W 2021 roku prowadziliśmy badania partycypacyjne z zespołami reprezentującymi uczelnie w Hiszpanii, Włoch i Rumunii, poszukując skutecznych sposobów wsparcia, ścieżek komercyjnego wykorzystania infrastruktury badawczej oraz czynników sprzyjających komercjalizacji. W kolejnym roku wykorzystaliśmy wypracowane podejścia i dobre praktyki we współpracy z kolejnymi instytucjami.”
Dr Mansour Esmaeil Zaei z Wydziału Zarządzania UW, koordynator EIT Food Research Infrastructure Network, przedstawia skalę dotychczasowych działań projektowych: „W latach 2021-2022 współpracowaliśmy z 14 instytucjami naukowymi z 7 krajów Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej, wspierając zespoły złożone z ponad 60 naukowców i menedżerów badań. Pomogliśmy im zidentyfikować własne przewagi technologiczne i przygotować strategie komercjalizacji. Bardzo pomocne okazały się mentoring i indywidualna współpraca z każdym z zespołów - regularne spotkania online, dyskusje planów i materiałów marketingowych.”
Piotr Nawrocki z Wydziału Zarządzania UW, wspierający zespoły RIN w komercjalizacji a jednocześnie koordynujący pokrewną inicjatywę EIT Food Government Executive Academy, realizowaną w ramach projektu EIT Food PSRAL, argumentuje: „Instytucje naukowe mogą być ważnymi partnerami przedsiębiorstw, dostarczając wiedzę, technologie i potencjał badawczy. W ramach RIN i powiązanego z nim programu szkoleń dla urzędników EIT Food Government Executive Academy uczymy reprezentantów instytucji rządowych i samorządowych, jak inwestować w infrastrukturę uczelni i instytutów badawczych, by budowała potencjał gospodarczy regionu i ułatwiała współpracę nauki z biznesem.”
Oddajmy głos reprezentantom polskich instytucji naukowych, uczestniczących w RIN. Dr Marcin Kardas, dyrektor Departamentu Badań i Innowacji Centrum Łukasiewicz wskazuje, że: „Sieć Badawcza Łukasiewicz z zainteresowaniem przyglądała się RIN jako modelowemu podejściu do komercyjnego wykorzystywania infrastruktury badawczej. Dotychczas polskie uczelnie i instytuty interesowały się głównie komercjalizacją wyników badań, realizowaną poprzez transfer technologii (sprzedaż i licencjonowanie) albo zakładanie spółek spin-off. RIN zachęca z kolei do nawiązywania długofalowej współpracy badawczej z przedsiębiorstwami, budowania relacji opartych na kompetencjach badawczych i specjalistycznej infrastrukturze. Cieszy nas zwłaszcza to, że doświadczenia z projektowania innowacyjnych usług badawczych dla sektora rolno-spożywczego mogą być wykorzystywane nie tylko w tej dziedzinie, ale również w innych obszarach działalności Łukasiewicza.” Dr hab. Marcin Konkol, zastępca dyrektora ds. badawczych Łukasiewicz - Instytutu Nowych Syntez Chemicznych tak opowiada o doświadczeniach projektu: „Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Nowych Syntez Chemicznych wykorzystał RIN do rozwoju specjalistycznych usług ekstrakcji materiałów roślinnych za pomocą CO2 w stanie nadkrytycznym dla rynku soków i napojów funkcjonalnych, wykorzystując posiadaną infrastrukturę badawczą pozwalającą pozyskać naturalne ekstrakty poprawiające walory smakowe i zapachowe oraz własności prozdrowotne produktów. Udział w RIN pomógł nam lepiej zrozumieć, jakich argumentów używać w rozmowach handlowych z przedsiębiorstwami. W trakcie sesji RIN i powiązanej z nimi pracy naszego zespołu udało się nawiązać kontakty z potencjalnymi klientami z Polski i innych krajów europejskich.”
Analogiczne korzyści z udziału w RIN wymienia również prof. Monika M. Kaczmarek, kierownik Laboratorium Biologii Molekularnej Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie: „Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN, wiodąca placówka w Polsce i jedna z lepszych w Europie, prowadzi badania interdyscyplinarne. Łączy nauki o żywności z tematyką rozrodu zwierząt i człowieka, m.in. w poszukiwaniu relacji zachodzących pomiędzy składnikami żywności a organizmem człowieka. O unikatowości infrastruktury badawczo-rozwojowej Instytutu stanowi wykwalifikowana kadra oraz laboratoria wyposażone w najnowszą aparaturę badawczą. Udział w RIN był okazją do poszukiwania obiecujących zagadnień badawczych mających potencjał komercjalizacyjny, a także tych elementów naszej infrastruktury, które mogą być atrakcyjne dla partnerów biznesowych Instytutu.”
Prof. Adam Waśko, Prorektor ds. Rozwoju Uczelni Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie dzieli się doświadczeniami swojej uczelni związanymi z udziałem w RIN: „Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie dysponuje unikatową infrastrukturą, zbudowaną w latach 2019-2022 w oparciu o finansowanie «Regionalnej Inicjatywy Doskonałości», wspierającą badania i rozwój innowacyjnych, roślinnych produktów żywności funkcjonalnej. Udział w RIN pomógł nam zidentyfikować nasze silne strony i wybrać najbardziej obiecujące kierunki dalszego rozwoju. Cennym rezultatem RIN było też pozyskanie listy potencjalnych klientów - firm spożywczych z wybranych krajów europejskich, wyselekcjonowanych w oparciu o określone wspólnie z naszymi mentorami kryteria. Możemy pogłębiać z nimi współpracę projektową, informować o wynikach naszych dotychczasowych badań i zapraszać do udziału w podejmowanych przez uczelnię inicjatywach.”
W 2023 roku pozytywne doświadczenia będą dalej upowszechniane w ramach kontynuacji EIT Food Research Infrastructure Network, wspierając współpracę w sektorze rolno-spożywczego. Staną się podstawą nowego programu EIT InfraBooster, w którym wsparcie oferowane przez Wydział Zarządzania UW będzie dostępne dla instytucji naukowych reprezentujących również inne dyscypliny naukowe i obszary technologii.
Projekt EIT Food PSRAL, obejmujący inicjatywę Research Infrastructure Network (RIN), jest finansowany przez EIT Food, Wspólnotę Wiedzy i Innowacji w obszarze żywności Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT), organu Unii Europejskiej, w ramach programu ramowego Unii Europejskiej Horyzont Europa. Projekt koordynuje Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego - najstarsza w Europie Środkowo-Wschodniej jednostka kształcąca od 50 lat w zakresie zarządzania, jako jedyna uniwersytecka szkoła biznesu w Polsce posiadająca międzynarodowe akredytacje („trzy korony”): AACSB (Association to Advance Collegiate Schools of Business), AMBA (Association of MBAs) oraz EQUIS (European Quality Improvement System), które przez świat biznesu i nauki są postrzegane jako potwierdzenie najwyższego standardu edukacji na uczelniach biznesowych. Koronę akredytacyjną osiada jedynie 110 uczelni spośród ok. 15000 wszystkich biznesowych szkół wyższych na świecie, co stanowi tylko ok. 1% uczelni. Tym samym, Wydział Zarządzania UW znajduje się w elitarnym gronie międzynarodowych uczelni, które gwarantują swoim studentom najwyższy poziom edukacji menedżerskiej. Więcej informacji: https://www.eitfood.eu/projects/ris-research-infrastructure-network, www.wz.uw.edu.pl
Materiał Promocyjny
