Odszkodowanie za szkody po szczepieniu na COVID-19

Jak w przypadku każdego świadczenia zdrowotnego dla pacjenta istnieje ryzyko powstania szkód będących jego następstwem. W jakich przypadkach pacjentowi należy się odszkodowanie? Kiedy odpowiada ubezpieczyciel? Czy szczepienie przeciwko COVID-19 jest kwalifikowane jako eksperyment medyczny?

Publikacja: 17.06.2021 11:32

Odszkodowanie za szkody po szczepieniu na COVID-19

Foto: Szczepienie na COCID-19 czy może prowadzić do odszkodowania? Źródło: Adobe Stock

Do tej pory w Polsce wykonano już ponad 22 miliony szczepień przeciwko COVID-19, z czego w pełni zaszczepionych jest już ponad 8 milionów Polaków. Z punktu widzenia prawa, szczepienie jest świadczeniem zdrowotnym, udzielanym przez podmioty wykonujące działalność leczniczą, po uprzednim dokonaniu kwalifikacji do szczepienia.

Wszystkie podmioty wykonujące działalność leczniczą są na mocy art. 25 ust. 1 i 2 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej zobowiązane do ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Szczegóły tego ubezpieczenia reguluje rozporządzenie ministra finansów z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Odpowiadając na pytanie o odpowiedzialność ubezpieczyciela podmiotu wykonującego szczepienia należy rozróżnić dwie sytuacje:

  1. nienależytego oraz
  2. należytego wykonania świadczenia zdrowotnego.

Odpowiedzialność w wyniku zaniechania podmiotu udzielającego świadczenie

W pierwszej, negatywne następstwa dla pacjenta są wynikiem działania lub zaniechania podmiotu udzielającego świadczenie. Może to polegać zarówno na niedochowaniu należytej staranności przy zbieraniu wywiadu przed szczepieniem i dokonania kwalifikacji do szczepienia osoby, która nie powinna zostać zakwalifikowana, jak i na błędzie w toku samego podania szczepionki (np. w postaci uszkodzenia nerwu w wyniku niefortunnego wkłucia czy też w razie błędnego przygotowania szczepionki, skutkującego podaniem zwielokrotnionej jej dawki).

CZYTAJ TEŻ: Składka zdrowotna – samozatrudnieni jednak z ryczałtową?

Z punktu widzenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu leczniczego (a w konsekwencji z punktu widzenia odpowiedzialności ubezpieczyciela) nie ma znaczenia, czy szkodę wywołało działanie nieumyślne czy też umyślne, oraz to, jaki był „ciężar gatunkowy” uchybienia nieumyślnego. Ubezpieczenie obowiązkowe podmiotów wykonujących działalność leczniczą obejmuje zarówno szkody wywołane umyślnie, jak i te wynikające z rażącego niedbalstwa. Ubezpieczenie nie obejmuje natomiast szkód wyrządzonych po utracie przez podmiot uprawnień do prowadzenia działalności leczniczej, szkód na mieniu oraz polegających na zapłacie kar umownych, jak również szkód powstałych w skutek działań wojennych, stanu wojennego, rozruchów i zamieszek, a także aktów terroru. Co ważne, wyłączenie w żaden sposób nie obejmuje także stanu epidemii, stanu wyjątkowego czy stanu klęski żywiołowej. W tej sytuacji (z zastrzeżeniem wskazanych powyżej wyjątków) ubezpieczyciel ponosić będzie odpowiedzialność za szkody jakich dozna pacjent.

Wina po stronie pacjenta a odpowiedzialność podmiotu

W drugiej sytuacji, negatywne następstwa dla pacjenta mogą wystąpić mimo dochowania należytej staranności przez podmiot leczniczy. W tym kontekście, podłoże konsekwencji może tkwić albo we właściwościach produktu leczniczego, albo po stronie samego pacjenta. Przyczyna leżąca po stronie pacjenta może być zarówno zawiniona (np. gdy pacjent zatai okoliczności, które mogły spowodować odmowę kwalifikacji do szczepienia, lub poruszy się podczas samego szczepienia w taki sposób, że spowoduje to nieprawidłowe wkłucie), jak i nieumyślna. Przyczyna po stronie pacjenta wystąpi również, gdy pacjentowi nie można przypisać żadnej winy, a negatywne konsekwencje wynikają z uwarunkowań dotyczących organizmu danego pacjenta (np. istnienie choroby czy alergii, z której pacjent nie zdawał sobie sprawy). W tej sytuacji, zakład ubezpieczeń nie będzie ponosił odpowiedzialności za szkody jakich dozna pacjent.

Kto odpowiada za wadliwy produkt leczniczy?

Z przyczyną tkwiącą w produkcie leczniczym będziemy mieć do czynienia przykładowo, gdy szkoda powstała w wyniku zanieczyszczenia produktu leczniczego, albo gdy w opakowaniu tego produktu znalazła się niewłaściwa substancja lub w niewłaściwej dawce. Odpowiedzialność za szkody, które wynikną pomimo należytego udzielenia świadczenia zdrowotnego, a będą związane z samym produktem leczniczym, może ponosić podmiot, który wprowadza produkt leczniczy do obrotu. Prawo wskazuje, że jest to odpowiedzialność m.in. na podstawie przepisów dotyczących odpowiedzialności za produkt (art. 35a § 1 prawa farmaceutycznego). W przypadku szczepionek na COVID-19 nie zachodzą podstawy wyłączenia tej odpowiedzialności opisane w prawie farmaceutycznym.

Czy według polskiego prawa szczepionki przeciwko COVID-19 są eksperymentem leczniczym?

Odrębnie należy omówić kwestię pojawiających się często w przestrzeni publicznej twierdzeń, jakoby szczepienia przeciwko COVID-19 miały charakter eksperymentalny i ewentualnego wpływu takiej okoliczności na odpowiedzialność ubezpieczyciela.

Twierdzenia te opierają się zapewne na założeniu, że skoro dla eksperymentów leczniczych ustawodawca przewidział odrębne ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, to wyłączają one odpowiedzialność w ramach ubezpieczenia „podstawowego” podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Przepisy ustawy o działalności leczniczej i przywołanego rozporządzenia ministra finansów nie dają podstaw do takich twierdzeń. Należy wskazać, że ubezpieczenia związane z eksperymentem leczniczym mają charakter akcesoryjny a nie konkurencyjny wobec ubezpieczenia „podstawowego” podmiotów wykonujących działalność leczniczą.

CZYTAJ TEŻ: ZUS planuje zmienić termin opłacania składek za pracowników

Niezależnie od tego, musimy podkreślić, że podawanie szczepionki przeciwko COVID-19, jako produktu leczniczego dopuszczonego do obrotu na terenie UE (niezależnie od tego w jakiej procedurze to nastąpiło) nie spełnia kryteriów uznania za eksperyment leczniczy w rozumieniu ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Nie jest to także badanie kliniczne w rozumieniu prawa farmaceutycznego. Na ocenę tę nie ma żadnego wpływu ewentualne trwanie badań klinicznych na terenie innych państw świata, dotyczących tych samych produktów leczniczych.

Autorem jest radca prawny Jakub Kowalski, wspólnik MGM Kancelarii Radców Prawnych Mirosławski Galos Mozes. Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita”.

Do tej pory w Polsce wykonano już ponad 22 miliony szczepień przeciwko COVID-19, z czego w pełni zaszczepionych jest już ponad 8 milionów Polaków. Z punktu widzenia prawa, szczepienie jest świadczeniem zdrowotnym, udzielanym przez podmioty wykonujące działalność leczniczą, po uprzednim dokonaniu kwalifikacji do szczepienia.

Wszystkie podmioty wykonujące działalność leczniczą są na mocy art. 25 ust. 1 i 2 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej zobowiązane do ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Szczegóły tego ubezpieczenia reguluje rozporządzenie ministra finansów z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Odpowiadając na pytanie o odpowiedzialność ubezpieczyciela podmiotu wykonującego szczepienia należy rozróżnić dwie sytuacje:

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Materiał Partnera
Wskaźnik Zdrowia Organizacji docenia Wartę
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Materiał Promocyjny
Zaufanie i wartość reputacji w partnerstwach biznesowych – nadchodzi Przemysł 4.0
Materiał partnera
Eksperci z SAPERE dołączyli do EY
Materiał Promocyjny
AI w szkoleniach językowych dla pracowników
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Materiał partnera
Rozgrywka o fotel lidera w produkcji żywności zrównoważonej już trwa