Jak legalnie zatrudnić w Polsce obywatela Ukrainy?

Duża grupa uchodźców z Ukrainy w najbliższych miesiącach zasili szeregi pracowników polskich firm. Pożądane jest jak najszybsze dopełnienie formalności związanych z legalnym pobytem, co umożliwi przedsiębiorcom sprawne pozyskanie nowych pracowników.

Publikacja: 21.04.2022 00:12

Polscy przedsiębiorcy niewątpliwie chętnie zatrudnią wielu uchodźców z Ukrainy.

Polscy przedsiębiorcy niewątpliwie chętnie zatrudnią wielu uchodźców z Ukrainy.

Foto: Micha

Wskutek agresji Rosji na Ukrainę do Polski przybyło już dotychczas ponad 2,8 mln obywateli tego państwa. Część ukraińskich uchodźców podejmie pracę w naszym kraju.

Pobyt uznany za legalny

Ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej: Specustawa) reguluje m.in. szczególne podstawy prawne dla uznania pobytu obywateli Ukrainy za legalny w okresie 18 miesięcy (licząc od dnia 24 lutego 2022 r.), którzy uciekając przed wojną legalnie przybyli na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej z zamiarem pozostania. W grupie osób objętych ustawą znaleźli się obywatele Ukrainy, którzy w okresie od 24 lutego 2022 r. przybyli na terytorium Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa. Ustawa dotyczy zarówno obywateli Ukrainy, którzy posiadali przy przekraczaniu granicy ważne dokumenty wjazdowe (np. paszport biometryczny), jak i tych obywateli Ukrainy, którzy takich dokumentów nie posiadali. Ta ostania grupa otrzymała zezwolenie komendanta placówki Straży Granicznej na wjazd na terytorium RP (art. 32 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach) i pobyt tej grupy osób został – zgodnie z treścią specustawy, uznany za legalny na okres 18 miesięcy.

Obecnie trwają prace w Parlamencie nad zmianą specustawy celem objęcia jej działaniem również obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski z terytorium innych państw, a nie bezpośrednio z terenu Ukrainy. Ustawę zmieniającą Sejm uchwalił 23 marca br. i obecnie trwają prace legislacyjne w Senacie.

Przedłużenie okresów legalnego pobytu

Ustawa reguluje również szczególne zasady przedłużania okresów legalnego pobytu obywateli Ukrainy (w tym tych, którzy przybyli na terytorium RP przed dniem 24 lutego 2022 r.) oraz dokumentów dotyczących uprawnień w zakresie wjazdu i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z powyższym przedłużono z mocy prawa m.in. okresy ważności wiz krajowych, czy ważność zezwoleń na pobyt czasowy.

Uproszczona ścieżka nadawania numeru PESEL

Ustawa reguluje odformalizowany tryb nadawania numeru PESEL, który przewiduje obligatoryjność nadania numeru PESEL z pobraniem cech biometrycznych (wizerunek, odciski palców). Fotografia oraz odciski palców będą gromadzone w systemie teleinformatycznym, w którym jest prowadzony Rejestr Dowodów Osobistych. Dane z tego rejestru nie będą usuwane. Gromadzenie wizerunku osoby, której PESEL jest nadawany oraz jej odcisków palców ma na celu zapewnienie możliwości weryfikacji tożsamości osób. W ramach tworzonego rejestru zbierane będą także dane dotyczące daty wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz daty złożenia wniosku o nadanie numeru PESEL. Gromadzenie ww. danych jest niezbędne w celu przekazania, wraz z zestawem danych osobowych, do rejestru prowadzonego przez Komendanta Głównego Straży Granicznej. Dotyczy to osób, które nie zostały zarejestrowane przez Straż Graniczną podczas przekraczania granicy, a którym ustawodawca sugeruje, zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 i 2 specustawy, złożenie wniosku o PESEL w celu zarejestrowania pobytu.

Czytaj więcej

Pracownik z Ukrainy pożądany. Ponad połowa firm chce zatrudniać

Mając powyższe na uwadze zasadnym jest uzyskanie przez obywatela Ukrainy w pierwszej kolejności numeru PESEL, co ułatwi weryfikację tożsamości stosownym organom, jak i dostęp do oferowanych przez ustawodawcę usług publicznych. Wraz z wnioskiem o nadanie PESEL można bowiem założyć profil zaufany oraz aplikację mobilną mObywatel, które mają ułatwiać załatwianie spraw urzędowych.

Uproszczona procedura w zakresie zezwoleń na pobyt czasowy

Obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest lub był uznawany za legalny, będzie udzielane zezwolenie na pobyt czasowy. Zezwolenie może być udzielone na jego wniosek jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji. Obywatel Ukrainy będzie obowiązany do złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy nie wcześniej niż przed upływem 9 miesięcy od dnia legalnego wjazdu do Polski, a nie później niż w okresie 18 miesięcy od tej daty. Zezwolenia na pobyt czasowy będzie udzielał wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu obywatela Ukrainy w dniu złożenia wniosku. Co istotne, obywatel Ukrainy, któremu udzielono zezwolenia na pobyt czasowy w trybie art. 38 specustawy, będzie uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.

Kto może podjąć pracę zgodnie z specustawą?

Obywatele Ukrainy zyskali uprawnienie do wykonywania pracy na terenie Polski bez konieczności uzyskania dodatkowych zezwoleń na pracę i oświadczeń. Podjąć pracę mogą obywatele Ukrainy, którzy legalnie przekroczyli granicę w związku z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę oraz wszyscy inni obywatele Ukrainy posiadający tytuł do legalnego pobytu na terenie Polski bez względu na to, kiedy przybyli do Polski.   

Uproszczona ścieżka powiadomienia

Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie uproszonej ścieżki legalizacji pracy poprzez zastosowanie powiadomienia. Obowiązkiem osoby chcącej zatrudnić obywatela Ukrainy będzie powiadomienie powiatowego urzędu pracy, którego dokonuje się za pośrednictwem serwisu praca.gov.pl. Formularz można wypełnić posiadając elektroniczny podpis kwalifikowany albo profil zaufany. Zgłoszenia dokonuje się w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy. Należy pamiętać o przestrzeganiu tego okresu, ponieważ uchybienie mu powoduje uznanie pracy za nielegalną.  Dane jakie należy podać we wniosku określa art. 22 ust. 3 Specustawy. Nie jest konieczne podanie nr PESEL, chyba że został on nadany obywatelowi Ukrainy.

Czytaj więcej

Polscy pracownicy chcą pomagać Ukraińcom. Jak?

Zaletą stosowania rozwiązania wynikającego z art. 22 specustawy jest możliwość dowolnej zmiany pracy przez obywatela Ukrainy. Każdorazowo będzie jednak wymagane dokonanie powiadomienia.

Obowiązki podmiotu powierzającego wykonywanie pracy

Poza dokonaniem powiadomienia na podmiocie powierzającym wykonywanie pracy ciążą także obowiązki wynikające z ustawy z 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzenia wykonania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Podmiot zatrudniający ma prawo żądać dokumentów potwierdzających legalny pobyt Ukraińca. Kopie takich dokumentów należy przechowywać przez cały okres obowiązywania umowy. O ile obywatel Ukrainy przekroczył granicę posiadając ważny dokument wjazdowy to problem z weryfikacją dokumentu potwierdzającego legalny pobyt nie występuje. Obecnie nierzadką sytuacją jest jednak przekraczanie granicy bez dokumentów wjazdowych. Takie osoby najczęściej nie dysponują żadnym dokumentem potwierdzającym podstawę do legalnego pobytu. Zgodnie ze Specustawą rozwiązaniem wówczas będzie wystąpienie przez obywatela Ukrainy z wnioskiem o nadanie nr PESEL (o czym była mowa powyżej). Potwierdzenie złożenia takiego wniosku jest wystarczającą podstawą do uznania, że obywatel Ukrainy przebywa na terenie Polski legalnie i może podjąć pracę bez konsekwencji dla podmiotu powierzającego mu pracę.  

Zatrudnienie

Zatrudnienie obywatela Ukrainy może zostać dokonane w oparciu o umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną. Zaleca się także zawieranie umów w formie dwujęzycznej – w języku polskim i innym zrozumiałym dla obywatela Ukrainy. Pracodawca decydując się na powierzenie pracy obywatelowi Ukrainy musi bezwzględnie przestrzegać przepisów prawa pracy, a także wypłacać wynagrodzenie z zachowaniem zasady minimalnego wynagradzania i minimalnej stawki godzinowej. Obywatele Ukrainy podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, wobec czego konieczne jest zgłoszenie ich do ZUS w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy przez Ukraińca.

Czytaj więcej

Ponad połowa polskich firm odczuje skutki wojny Rosji z Ukrainą

Podsumowanie

Przyjęte przez polskiego ustawodawcę rozwiązania dotyczące legalizacji pobytu i umożliwienia pracy obywatelom Ukrainy, w tej szczególnej sytuacji jaka ich spotkała, należy ocenić pozytywnie.  Legalizacja pobytu z mocy prawa i uproszczenie procedury zgłaszania zatrudnienia obywateli Ukrainy przyczyni się znacznie do pozyskiwania nowych pracowników przez przedsiębiorców.  

Autorki:

adw. Monika Puszka i adw. Agnieszka Stefańska-Pieczara z  Lubasz i Wspólnicy - Kancelaria Radców Prawnych sp. k. Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita”.

Wskutek agresji Rosji na Ukrainę do Polski przybyło już dotychczas ponad 2,8 mln obywateli tego państwa. Część ukraińskich uchodźców podejmie pracę w naszym kraju.

Pobyt uznany za legalny

Pozostało 98% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Materiał Partnera
Wskaźnik Zdrowia Organizacji docenia Wartę
Materiał Promocyjny
Zaufanie i wartość reputacji w partnerstwach biznesowych – nadchodzi Przemysł 4.0
Materiał partnera
Eksperci z SAPERE dołączyli do EY
Materiał Promocyjny
AI w szkoleniach językowych dla pracowników
Materiał partnera
Rozgrywka o fotel lidera w produkcji żywności zrównoważonej już trwa