Kazachstan jest największą republiką Azji Centralnej i drugą po Uzbekistanie pod względem liczby mieszkańców (18.5 mln w 2019 r.). Zdecydowaną większość obszaru tego dziewiątego co do wielkości państwa świata pokrywają niezamieszkałe pustynie, półpustynie i stepy. System gospodarczy koncentruje się w trzech regionach: północnym (Nur-Sułtan, Pawłodar, Semipałatyńsk, Karaganda), południowym (Ałmaty, Szymkent) i nadkaspijskim (Atyrau). Szczególnie cennym atutem republiki jest wielkość i położenie geograficzne, które wymuszają przebieg przez jej terytorium lądowych szlaków handlowych z Europy do Azji, przez Rosję do Chin i pośrednio Indii. Ważnym szlakiem, o wciąż rosnącym znaczeniu, jest też Morze Kaspijskie, łączące republikę z Azerbejdżanem i Iranem. Najdłuższą granicę Kazachstan posiada z Rosją (ponad 6 tys. km), a następnie z: Uzbekistanem, Chinami, Kirgistanem i Turkmenistanem.
Zasoby atutem republiki
Republika jest państwem bardzo zasobnym w surowce naturalne, energetyczne (ropa i gaz) oraz rudy metali (żelazo, chrom, miedź, mangan, cynk, ołów, srebro, wolfram). Szacuje się, że kazachskie złoża rud cynku, wolframu oraz barytu są największe na świecie, miedzi drugie co do wielkości, a manganu trzecie. Ponadto, Kazachstan jest liderem w wydobyciu i przetwarzaniu rud uranu (ok. 40 proc. światowej produkcji). Te uwarunkowania determinują oczywiście strukturę wartościową produkcji (60 proc. wytworzonych dóbr), a obrót surowcami generuje 30 proc. PKB. Pod względem struktury własnościowej przemysł wydobywczy jest zdominowany przez sektor państwowy. Niemniej, przyjęty przez rząd plan rozwoju tego sektora zakłada poszerzenie zakresu partnerstwa publiczno-prywatnego, celem przyciągnięcia zagranicznych inwestorów i zintensyfikowania eksploracji nowych złóż rud metali.
CZYTAJ TEŻ: Kazachstan stawia na specjalne strefy ekonomiczne
Obrót surowcami energetycznymi i metalami był kołem zamachowym kazachskiej transformacji gospodarczej, ale obserwowane spadki cen światowych (np. ceny metali spadły o 60 proc. w okresie 2012-16) sprawiają, że opieranie na nich długookresowego rozwoju gospodarczego jest wysoce ryzykowne. W konsekwencji rząd kazachski zdecydował o promowaniu rozwoju innych sektorów przemysłowych, ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystujących zaawansowane technologie, a więc maszynowego, elektronicznego i informatycznego. W tym celu stworzono 10 specjalnych stref ekonomicznych oraz 42 strefy przemysłowe (15 jest w pełni operacyjnych, pozostałe są na różnych etapach realizacji), których specjalny status prawno-finansowy ma przyciągnąć zagranicznych inwestorów. Ważnym elementem promocji Kazachstanu w świecie było powierzenie republice organizacji międzynarodowej wystawy EXPO-2017.
Strategia do 2050 i cyfryzacja
Kluczowym dokumentem określającym kierunki gospodarczego rozwoju republiki jest Strategia 2050, ogłoszona przez rząd w 2012 r. i wdrażana przez Ministerstwo Gospodarki Narodowej. W dokumencie wskazano główne cele rozwojowe, w tym niezbędne zmiany w strukturze przemysłu, promowanie innowacyjności czy rozwój infrastruktury, które mają przyczynić się do podniesienia konkurencyjności kazachskiej gospodarki. Pod względem konkurencyjności gospodarek narodowych (World Economic Forum Global Competitiveness Index GCI), w 2019 r. Kazachstan uplasował się na 55. miejscu na 141 uwzględnionych państw (awans o 4 miejsca w porównaniu do roku 2018), osiągając wynik 62.9 pkt. Dla porównania Polska osiągnęła miejsce 37. z wynikiem 68.9 pkt. Na niskim wyniku republiki zaważyły przede wszystkim dwa obszary: niska innowacyjność (95. miejsce) i słabo rozwinięty system finansowy (104. miejsce).
CZYTAJ TEŻ: Wolność gospodarcza krajów Azji Środkowej. Kazachstan nr 1
Zgodnie z planami rządu, Kazachstan wkroczył na ścieżkę wdrożenia technologii cyfrowych w różnych dziedzinach gospodarki. Sztandarowym programem rządu jest cyfryzacja administracji państwowej (tzw. elektroniczny rząd), który w istotny sposób usprawnił procedowanie spraw urzędowych dla firm i społeczeństwa. Obiecująco zapowiada się też kazachsko-azerski projekt teleinformatyczny „Trans Caspian Fiber Optic”, czyli poprowadzenie kabla światłowodowego na dnie Morza Kaspijskiego wraz z budową pełnej infrastruktury przesyłowej. Inwestycja ta jest częścią programu stworzenia szybkiego i bezpiecznego teleinformatycznego połączenia eurazjatyckiego z Niemiec (Frankfurt) do Chin (Hongkong).