Materiał powstał we współpracy z MRiT
Fundacja rodzinna jest jednym ze sposobów na zachowanie w całości majątku biznesowego należącego do jednej rodziny. Można do niej bowiem wnosić zarówno majątek prywatny, jak i zgromadzony dzięki działalności gospodarczej, zarówno w gotówce, jak też w formie np. udziałów w spółkach prowadzonych przez członków rodziny – mówi minister rozwoju i technologii Waldemar Buda i podkreśla - Trzeba jednak pamiętać, że fundacja rodzinna nie jest narzędziem bezpośredniego wykonywania działalności gospodarczej.
Ograniczony biznes
Zgodnie z art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej, zakres biznesu prowadzonego przez fundację rodzinną ogranicza się do kilku rodzajów działalności. Jest to raczej obrót aktywami finansowymi, a nie działalność wytwórcza czy usługowa. Wyjątkowo dopuszczono działalność wykonywaną w związku z prowadzonym gospodarstwem rolnym.
Warto pamiętać, że przewidziano nawet karną, 25-procentową stawkę podatku dochodowego od niedozwolonej działalności fundacji rodzinnej. Problem ten nie powstanie, jeśli fundator wniesie do fundacji rodzinnej np. swoje udziały w spółce z o.o.
Fundacja rodzinna może zbywać należące do niej mienie. Ustawa nie pozwala jednak na sprzedaż mienia „nabytego wyłącznie w celu dalszego zbycia”, co wyłącza np. nabywanie nieruchomości, by je potem odsprzedawać. Jest to przepis zapobiegający działalności spekulacyjnej.
Fundacja rodzinna może natomiast udostępniać mienie (p.. lokale użytkowe) na zasadzie najmu, dzierżawy lub udostępniania do korzystania na innej podstawie.
W ramach dozwolonej działalności fundacja rodzinna może przystępować do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach.
Ustawa umożliwia również typową działalność inwestorską na rynkach finansowych: nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze. Fundacja rodzinna może też udzielać pożyczek, ale tylko w ograniczonym zakresie. Pożyczkobiorcami mogą być spółki kapitałowe, w których ta fundacja rodzinna ma udziały albo akcje, spółkom osobowym, w których uczestniczy jako wspólnik, a także beneficjentom. Dozwoloną działalnością jest też obrót zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością tej fundacji rodzinnej.
Zarząd decyduje, beneficjenci korzystają
Na co dzień działalnością fundacji rodzinnej kieruje jej zarząd, który może podlegać wewnętrznemu nadzorowi rady nadzorczej. Na działalność fundacji rodzinnej mogą mieć też wpływ jej beneficjenci, którymi zazwyczaj będą członkowie rodziny. Wskazani w statucie beneficjenci tworzą zgromadzenie beneficjentów, które zbiera się w określonych przypadkach, np. przy uzupełnianiu składu danego organu, czy też zatwierdzeniu sprawozdania finansowego.
Zarówno fundator, jak i beneficjent mogą kierować do zarządu i rady nadzorczej fundacji rodzinnej uwagi, opinie lub zalecenia dotyczące jej działalności. Przepis formułujący to uprawnienie nie nakłada jednak na zarząd i radę nadzorczą obowiązku praktycznej realizacji tych opinii i zaleceń. Natomiast organy te muszą udzielać beneficjentom informacji i wyjaśnień dotyczących działalności fundacji rodzinnej. Beneficjent ma przy tym prawo wglądu do dokumentów fundacji rodzinnej, w tym statutu, sprawozdań finansowych i ksiąg rachunkowych, oraz sporządzania z nich kopii i notatek.
Statut fundacji rodzinnej powinien określać, do jakich świadczeń są uprawnieni beneficjenci. Fundacja rodzinna może im np. wypłacać określoną miesięczną kwotę pieniężną lub udostępnić nieruchomość czy samochód. W przypadku beneficjentów będących osobami fizycznymi, spełnianie świadczeń może polegać w szczególności na pokrywaniu kosztów utrzymania lub kształcenia.
Audyt
Co najmniej raz na cztery lata fundacja rodzinna powinna poddać się audytowi, czyli przeglądowi zarządzania aktywami, zaciągania i spełniania zobowiązań oraz zobowiązań publicznoprawnych. Takie badanie przeprowadza się pod kątem prawidłowości, rzetelności oraz zgodności z prawem, celem oraz dokumentami fundacji rodzinnej.
W skład zespołu audytorów musi wchodzić: biegły rewident, doradca podatkowy, adwokat lub radca prawny. Taki ekspercki skład zapewnia należyte przeprowadzenie audytu w fundacji rodzinnej. Audytor powinien przy tym:
· być niezależny od danej fundacji rodzinnej;
· nie brać udziału w procesie podejmowania decyzji przez fundację rodzinną;
· nie świadczyć czynności rewizji finansowej lub doradztwa na rzecz fundacji rodzinnej.
Audytorzy powinni mieć pełen dostęp do informacji stanowiących tajemnicę fundacji rodzinnej, w związku z czym zobowiązani są do jej nieujawniania. Po zbadaniu otrzymanych dokumentów i informacji sporządzają raport z audytu, który przekazywany jest zarządowi fundacji rodzinnej. Następnie zarząd przedstawia raport na najbliższym posiedzeniu radzie nadzorczej, a jeżeli nie została ustanowiona – zgromadzeniu beneficjentów.
Rozwiązanie fundacji rodzinnej
O rozwiązaniu fundacji rodzinnej decyduje jej zarząd w przypadku, gdy upłynął czas, na jaki fundacja rodzinna została powołana, zrealizowania jej celu albo braku możliwości jego realizacji. Jeśli zajdą inne ważne powody (np. jest zarządzana w sposób oczywiście sprzeczny z jej celem lub interesami beneficjentów) może o tym zdecydować jednomyślna uchwała zgromadzenia beneficjentów. O rozwiązaniu fundacji rodzinnej może również zadecydować sąd rejestrowy na wniosek beneficjenta albo z urzędu.
Statut fundacji rodzinnej powinien określać, kto otrzymuje majątek po jej likwidacji. Statut w szczególności powinien wskazywać nie tylko uprawnionych (np. fundatora, beneficjentów), ale również majątek przypadający na poszczególne osoby na skutek likwidacji (np. procentowo, czy też konkretnie, jakie aktywa komu przypadają).
Jeżeli fundacja rodzinna jest rozwiązywana za życia fundatora, to właśnie on jest wyłącznie uprawnionym do otrzymania mienia. Statut może również wskazywać jako współuprawnionych albo jedynie uprawnionych niektórych albo wszystkich beneficjentów. Jeżeli natomiast fundator już nie żyje, podział mienia następuje zgodnie z zapisami statutu. Jeżeli statut nie wskazuje beneficjentów albo brak jest takich beneficjentów, majątek fundacji rodzinnej przechodzi na spadkobierców fundatora.
Materiał powstał we współpracy z MRiT
