Równoważny system czasu pracy – kiedy można go stosować?

System równoważnego czasu pracy jest jednym z systemów organizacji czasu pracy, który może być stosowany przez pracodawcę. W danym zakładzie pracy może funkcjonować kilka systemów czasu pracy dla różnych grup pracowników.

Publikacja: 19.04.2022 11:32

Równoważny czas pracy najczęściej stosuje się w stosunku do pracowników ochrony.

Równoważny czas pracy najczęściej stosuje się w stosunku do pracowników ochrony.

Foto: New Africa

Równoważny system czasu pracy uznawany jest za jeden z najbardziej elastycznych. Można go wprowadzić, gdy wymaga tego rodzaj wykonywanej pracy albo jej organizacji. Najczęściej stosuje się go w stosunku do pracowników ochrony, pracowników pozostających w pogotowiu, ratowników, osób pracujących przy pracach rolnych lub zbiorach, pracy w turystyce, osób dozorujących pracę urządzeń. Jest dobrym rozwiązaniem w przypadku prac sezonowych.

Na czym polega równoważny system czasu pracy?

System charakteryzuje się tym, że można wydłużyć czas pracy w danym dniu lub tygodniu a skrócić go w innym dniu lub tygodniu lub zamiast tego, udzielić pracownikowi dnia wolnego. Ważne jest, żeby w okresie rozliczeniowym jego dopuszczalny wymiar nie był przekroczony. Pracodawca może stosować różną, maksymalną liczbę dobowych godzin pracy. Dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin. Przy dozorze urządzeń może on wynosić 16 godzin. Możliwe jest też przedłużenie do 24 godzin na dobę w przypadku pilnowania mienia lub ochrony osób oraz w stosunku do pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych.

Czasem zdarza się, że pracodawca wprowadza równoważny system pracy w ramach zabezpieczenia się na okoliczność przyszłych, niespodziewanych zdarzeń, a pracownicy pracują w systemie 8 godzin dziennie. Również gdy w przypadku np. ochrony osób gdy maksymalny dobowy wymiar czasu pracy wynosi 24 godzin, nie oznacza to, że pracodawca musi organizować pracę w taki sposób. Może zatrudniać pracowników w krótszym dobowym wymiarze czasu pracy.

Czytaj więcej

Szkolenie pracownika poza godzinami pracy - co z czasem pracownika?

Równoważny system czasu pracy a okres rozliczeniowy

Jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Kodeks pracy wymienia jednak zdarzenia szczególne, gdy okres rozliczeniowy może być przedłużony:

·         do trzech miesięcy - gdy wystąpi szczególnie uzasadniony przypadek - art. 135 §2 kodeksu pracy;

·         do czterech miesięcy - przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych - art. 135 §3 kodeksu pracy;

·         do dwunastu miesięcy - jeżeli jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi lub technicznymi lub dotyczącymi organizacji pracy przy zachowaniu ogólnych zasad dotyczących ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników - art. 129§ 2 kodeksu pracy.

Wydłużenie czasu pracy do 16 i 24 godzin maksymalnie możliwe jest w miesięcznym okresie rozliczeniowym. Bardzo istotne jest, żeby pracodawca pamiętał o minimalnych okresach odpoczynku pracownika. 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowo i 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dziennego. Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi odpoczynku w wymiarze równym minimum liczbie przepracowanych godzin (w rozumieniu dobowym) bezpośrednio po okresie przepracowania – wykonywania pracy przez pracownika. Nie ma to związku z odpoczynkiem tygodniowym.

Czytaj więcej

Czy zleceniobiorca może być w delegacji?

Pracodawca może wprowadzić równoważny system czasu pracy praktycznie w każdym momencie. Nie wymaga to zgody pracowników, chyba że w przedsiębiorstwie działają związki zawodowe. Zapisuje się jaki system i rozkład czasu pracy obowiązuje w danej organizacji, w regulaminie pracy lub układzie zbiorowym pracy lub w obwieszczeniu, jeśli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy (art. 150 §1 kodeksu pracy). Zmiany w regulaminie wchodzą w życie w terminie 14 dni od daty ogłoszenia ich pracownikom - w sposób zwyczajowo przyjęty w zakładzie pracy. System ten nie powoduje konieczności zwiększenia wynagrodzenia pracownikom lub wypłaty dodatkowego wynagrodzenia. System ten nie generuje większej liczby godzin pracy lecz ich inną organizację.

W ww. aktach prawa wewnątrzzakładowego trzeba określić również długość okresu rozliczeniowego czasu pracy, stosowanego w tym systemie. Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, a także pracodawca, u którego zakładowa organizacja związkowa nie wyraża zgody na ustalenie lub zmianę systemów i rozkładów czasu pracy oraz okresów rozliczeniowych czasu pracy, może stosować okres rozliczeniowy czasu pracy (…) po uprzednim zawiadomieniu właściwego okręgowego inspektora pracy.

Kiedy nie można stosować równoważnego systemu czasu pracy?

W art. 148 kodeksu pracy wskazane jest, że czas pracy nie może przekroczyć 8 godzin w przypadku pracowników:

·         pracownic w ciąży;

·         pracowników opiekujących się dzieckiem w wieku poniżej czterech lat, chyba że wyrażą na to zgodę;

·         pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występuje przekroczenie najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.

Należy pamiętać, że pracownicy ci zachowują prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku z zmniejszeniem z tego powodu ich czasu pracy.

Równoważny system czasu pracy uznawany jest za jeden z najbardziej elastycznych. Można go wprowadzić, gdy wymaga tego rodzaj wykonywanej pracy albo jej organizacji. Najczęściej stosuje się go w stosunku do pracowników ochrony, pracowników pozostających w pogotowiu, ratowników, osób pracujących przy pracach rolnych lub zbiorach, pracy w turystyce, osób dozorujących pracę urządzeń. Jest dobrym rozwiązaniem w przypadku prac sezonowych.

Na czym polega równoważny system czasu pracy?

Pozostało 91% artykułu
Kadry & Płace
Będą nowe obowiązki dla pracodawców. Chodzi o płodność podwładnych
Kadry & Płace
Czterodniowy tydzień pracy jako benefit dla pracowników
Kadry & Płace
Zapadł precedensowy i korzystny dla firm wyrok ws. rekrutacji pracowników
Kadry & Płace
Wiadomo już, ile wyniesie odpis na ZFŚS i świadczenie urlopowe w 2024 r.
Kadry & Płace
Pracownik często się spóźnia po kilka minut? Sąd: można go zwolnić