Po brexicie Londyn zgodził się, aby obszar Irlandii będący pod jego kontrolą pozostał częścią wspólnego unijnego rynku, dla utrzymania podstawowego zapisu porozumienia kładącego kres waśniom i starciom protestantów z katolikami i uniknięcia przywrócenia kontroli granicznej z krajem zajmującym pozostałą część wyspy. Podczas negocjowania umowy brexitowej, w jej fragmencie powszechnie określanym jako Protokół Północnoirlandzki, wykluczono ustanowienie zewnętrznej granicy UE pomiędzy Republiką Irlandii a Irlandią Północną, a uczyniono tak ze względu na poważne obawy dotyczące destabilizacji kruchego pokoju w regionie. W związku z tym granica zewnętrzna Unii Europejskiej – co istotne np. pod względem cła, przesyłek pocztowych oraz przewozu artykułów pochodzenia zwierzęcego – została ustanowiona na Morzu Irlandzkim, czyli pomiędzy wyspami.
Czytaj więcej
Ponad 25 proc. energii wytwarzanej w Wielkiej Brytanii stanowi ta z wiatru. W partnerstwie publiczno-prywatnym inwestowane są w nią ogromne środki, szczególnie we „wiatr od morza”. Już przed kilkunastoma laty zainteresowało to polskich przedsiębiorców.
Co za tym idzie, kontrole graniczne odbywają się teraz w północnoirlandzkich portach, tak więc Protokół siłą rzeczy zbliża Irlandię Północną do Republiki Irlandii, oddalając ją od Wielkiej Brytanii. Do tego Europa na styku ważnych rynków konfrontowana jest z sytuacją, kiedy to w jednym państwie – Zjednoczonym Królestwie – obowiązują dwa różne systemy celne i podatkowe. Na przewóz towarów i dostarczanie przesyłek z Unii Europejskiej do Irlandii Północnej nie jest nakładane cło. Natomiast produkty i paczki docierające tam ze Szkocji, Walii czy Anglii podlegają ocleniu. W rezultacie operujące tam firmy transportowe są zmuszone mierzyć się z mnóstwem utrudnień biurokratycznych.
Zielone i czerwone korytarze
Rząd brytyjski i UE są obecnie w końcowej fazie negocjacji w sprawie wprowadzenia tzw. zielonych i czerwonych korytarzy dla towarów importowanych z Wielkiej Brytanii do Irlandii Północnej. Zielony byłby przeznaczony wyłącznie dla zaufanych handlowców przewożących towary do Irlandii Północnej, formalnie bez wwozu ich na teren Unii Europejskiej, zatem byłyby one zwolnione z kontroli celnych. Natomiast korytarzem czerwonym płynęłyby towary trafiające do UE, w tym do Republiki Irlandii, które przechodziłyby zatem pełne kontrole celne.
Według spisu powszechnego z 2021 roku Irlandię Północną zamieszkiwało nieco ponad 1,9 mln osób, w tym ok. 22,3 tys. Polaków, choć szacuje się, że faktyczna liczba tych ostatnich może przekraczać 30 tys. Po angielskim, drugim najczęściej używanym językiem w północnoirlandzkich szkołach jest polski, zaś trzecim litewski. W miejscowości Newry urzęduje polski konsul honorowy Jerome Mullen. Północnoirlandzkim posłem w Izbie Gmin zajmującym się kontaktami z Polską jest Jeffrey Donaldson, a analogiczną rolę w Izbie Lordów pełni, również pochodzący z Irlandii Północnej, Dennis Rogan.
